Palmolie in Colombia: volledige transparantie essentieel om ontbossing te stoppen

In Colombia kan palmolie kan een positieve impact hebben op lokaal niveau, maar alleen als bedrijven er alles aan doen om ontbossing, milieudegradatie en schending van mensenrechten te voorkomen. Alle bedrijven in de palmoliesector, inclusief financiële instellingen, moeten de risico’s op het gebied van ontbossing en mensenrechten identificeren en hierover rapporteren. Volledige transparantie in de waardeketen en respect voor milieu- en mensenrechten zijn samen met landschapsinvesteringen noodzakelijk om te zorgen dat de EU-ontbossingsverordening en de verwachte EU-richtlijn voor verantwoord en duurzaam ondernemen de gewenst positieve impact zullen hebben.

Foto: palmolieplantage in Meta, Colombia. © FCDS

AidEnvironment en IUCN NL brachten de volledige waardeketen van palmolie in kaart, van plantageniveau in Colombia tot aan de afnemers in Europa. De zes casestudy’s in het rapport gaan over fabrieken die palmolie verwerken en waarschijnlijk niet zullen voldoen aan de milieu- en/of mensenrechtenstandaarden die de basis vormen van de EU-ontbossingsverordening (EU Deforestation Regulation – EUDR) en de verwachte EU-richtlijn voor verantwoord en duurzaam ondernemen. (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDDD). Toch kopen meerdere bedrijven in EU-landen nog steeds producten van deze fabrieken.

Deze aanbevelingen zijn onderdeel van een recente publicatie van AidEnvironment en IUCN NL. Het rapport Uncovering the supply chain: palm oil from Colombia to the EU bevat ook aanbevelingen voor de Colombiaanse private sector en beleidsmakers in de EU en Colombia.

Palmolie en ontbossing in Colombia: belangrijkste bevindingen

Colombiaanse palmolie op de EU-markt

In 2021 werd 14 procent (241.710 ton van de 1.747.000 ton) van de Colombiaanse palmolieproductie geïmporteerd door de EU. De belangrijkste ontvangende EU-landen zijn Nederland, Spanje en Italië. Tegelijkertijd is in Colombia het gebied dat de afgelopen tien jaar met oliepalmen is beplant met 75% toegenomen en heeft het land de ambitie om een grote producent van biodiesel worden.

Locatie van palmoliefabrieken

Europese bedrijven kopen producten van fabrieken die palmolie verwerken in de buurt van Colombia’s belangrijkste ontbossingsgrens en inheemse gebieden. Deze locaties vergroten de directe en indirecte risico’s van ontbossing.

Palmoliefabrieken in gebieden met veiligheidsproblemen, bijvoorbeeld in de buurt van landconflicten en de productie van illegale gewassen, vraagt veel meer aandacht van (RSPO en EU-naleving) auditors om milieu- of mensenrechtenschendingen te voorkomen. Als er meldingen worden gedaan van overtredingen van de EU-richtlijnen, moeten Europese bedrijven die inkopen bij deze fabrieken actie ondernemen.

Casestudy’s van zes palmoliebedrijven

Zes palmolieproducerende bedrijven zijn onderzocht voor dit rapport. De casestudy’s laten zien dat een deel van de palmolie op de EU-markt verband houdt met palmoliefabrieken in de buurt van gebieden waar duidelijke aanwijzingen zijn van verbranding van savannes, milieuschade aan stroomgebieden en verplaatsing van inheemse groepen of kleinschalige boeren door gedwongen of oneerlijke landverkoop. Bijlage 1 van dit rapport bevat 81 Colombiaanse palmoliefabrieken en hun respectieve relaties tot 39 afnemende bedrijven.

Omdat we bewust situaties hebben geselecteerd met potentiële milieu- en sociale gevolgen door de groei van oliepalmplantages, vertegenwoordigen de casestudy’s in dit rapport niet noodzakelijkerwijs de situatie van de hele Colombiaanse palmoliesector. Ze geven wel een waardevolle indicatie van de ecologische en sociale realiteit van de sector.

Aanbevelingen aan bedrijven in de EU

Identificeer milieu- en mensenrechtenrisico’s

Samen met overheidsinstellingen speelt de particuliere sector een cruciale rol bij het beëindigen van (indirecte) ontbossing, milieudegradatie en mensenrechtenschendingen gerelateerd aan palmolieconsumptie in EU-lidstaten.

Europese bedrijven moeten alles in het werk stellen om de risico’s in hun toeleveringsketen in volledige transparantie te identificeren en te rapporteren. Om dit te bereiken hebben bedrijven en overheidsinstellingen praktische oplossingen nodig om transparantie en traceerbaarheidsmechanismen voor Colombiaanse palmolie te verbeteren en op te schalen.

Dit betekent het upgrading van due diligence-beleid en het vrijgeven van gegevens over de actoren die betrokken zijn bij hun toeleveringsketen, waaronder plantages, palmoliebrieken, handelaren en financiers. Betrouwbare en gedetailleerde lijsten van palmoliefabrieken zijn essentieel voor de transparantie van de sector.

Investeer in landschapsbeheer

Investeren in landschapsbeheer is cruciaal voor de particuliere sector om een positieve impact te hebben in risicovolle landschappen. Om de uitbreiding van de ontbossingsgrens en mensenrechtenschendingen in deze gebieden te voorkomen, moeten bedrijven investeren in maatregelen en -programma’s. Dit moet gebeuren in nauwe samenwerking met gemeenschappen, gespecialiseerde lokale maatschappelijke organisaties en lokale overheidsinstanties.

Landschapsinvesteringen zijn noodzakelijk om een scenario te voorkomen waarin transparantie- en traceerbaarheidsmaatregelen ertoe leiden dat Europese bedrijven alleen inkopen vanuit landschappen met een laag risico waar ontbossing plaatsvond vóór 2020 (de cut-off date van de EUDR), terwijl nationale en regionale kopers de ontbossingsgrens in risicovolle landschappen in hetzelfde tempo blijven verleggen.

Maak RSPO-certificering een vereiste

We raden sterk aan dat alle bedrijven in EU-landen palmolieplantages en -fabrieken verplichten om RSPO-certificering te behalen. Want hoewel het veelgebruikt is, laten de casestudy’s in het rapport zien dat veel inkopende bedrijven in de EU nog steeds zaken doen met niet-RSPO-gecertificeerde palmoliefabrieken. De Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO)-standaard is de grootste onafhankelijke duurzaamheidsstandaard voor palmolie.

Om naleving van de komende EUDR en verwachte EU CSDDD-regelgeving te garanderen, moeten kopers van palmolie bewijzen dat ze aan deze regelgeving voldoen. Het behalen van RSPO-certificering kan een onafhankelijk middel zijn om deze naleving te bewijzen. In combinatie met de verbetering van de RSPO-standaard, waaronder ervoor zorgen dat er effectieve handhaving is bij overtreding van de standaard, is er een potentieel om echt een verschil te maken.

Meer conclusies en aanbevelingen voor de particuliere sector en beleidsmakers in de EU en Colombia zijn opgenomen in het rapport Uncovering the supply chain: palm oil from Colombia to the EU.