Helft meer rijstopbrengst door bescherming van bomen

Door de bomen in een Indonesisch natuurgebied te beschermen, hebben lokale boswachters gezorgd voor een betere toevoer van water in de omringende dorpen. Hierdoor kunnen lokale bewoners kleine waterkrachtcentrales laten draaien, en is de opbrengt van rijstakkers met 40 procent toegenomen.

Headerfoto: A small hydropower plant can now operate year-round © Evelien van den Broek

Probleem

In de dorpen rond het Mount Simpang natuurreservaat op West Java verdient de bevolking vooral de kost met het verbouwen van rijst. Maar veel levert dit ze niet op. Om extra inkomen te genereren trekken veel dorpelingen – tegen de regels in – het reservaat binnen om hout te kappen, brandhout te sprokkelen of te jagen. Deze activiteiten leiden tot een negatieve spiraal: de kap van bomen verstoort de wateraanvoer naar rijstakkers, waardoor de boeren in het droge seizoen nauwelijks konden oogsten. Ook verdwenen steeds meer wilde dieren uit het gebied.

Aanpak

YPAL, een lokale partnerorganisatie van IUCN NL, bracht bewoners van vijf dorpen in de regio van Mount Simpang bijeen. Samen stelden zij regels op over hoe zij willen omgaan met de natuur in hun omgeving. Deze regels werden door dorpshoofden geformaliseerd. Onder de bewoners werden vrijwillige boswachters aangesteld die op de naleving toezien waardoor het reservaat bescherming kreeg. Diverse lokale boeren kregen bovendien training in duurzame rijstteelt, zonder chemicaliën en pesticiden. Daarnaast zijn in en om de dorpen 200.000 snelgroeiende bomen aangeplant voor de houtproductie.

Resultaat

Dankzij de aanstelling van de vrijwillige boswachters wordt de illegale jacht en houtkap effectief bestreden. In het eerste jaar dat deze zogenoemde Raksabumi actief waren, hebben zij 61 keer kunnen voorkomen dat kettingzagen werden gehanteerd in het natuurreservaat. Het herstel van het regenwoud bracht de waterstand weer op peil. Meer bomen zorgen namelijk voor een verbeterde bodemstructuur: de grond houdt meer water vast, waardoor boeren hun velden ook in het droge seizoen voldoende konden irrigeren. Dit, in combinatie met de nieuwe, duurzame landbouwmethode, leverde zo’n 40 procent extra rijstopbrengst op.

De stroming herstelde zo goed dat een kleinschalige waterkrachtcentrale de dorpelingen nu het hele jaar door van energie kan voorzien. Met behulp van elektrische machines kunnen de boeren hun cassaveoogst vermalen tot meel om koekjes te produceren, die ze op de markt verkopen. Een deel van deze extra inkomsten wordt geïnvesteerd in de aanleg van meer mini-waterkrachtcentrales.

Naast mensen hadden ook wilde dieren baat bij de verbeterde bescherming van het natuurreservaat. Gibbons keerden terug en ook de Javaanse adelaar werd weer waargenomen.