IUCN Rode Lijst update: migrerende monarchvlinder en alle steursoorten bedreigd

De migrerende monarchvlinder (Danaus plexippus plexippus), bekend om zijn spectaculaire jaarlijkse reis door Amerika van tot wel 4.000 kilometer, staat nu als Bedreigd op de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Diersoorten^TM. Dit komt door vernietiging van leefgebieden en klimaatverandering. Daarnaast worden alle nog levende steursoorten (Acipenser) nu met uitsterven bedreigd, inclusief de migrerende soorten van deze vis die op het noordelijk halfrond leven. Door dammen en illegale visserij komt ’s werelds meest Ernstig Bedreigde diergroep nog dichter bij de rand te staan. Onderzoek naar de tijgerpopulatie (Panthera tigris) heeft nieuwe cijfers aan het licht gebracht.

Headerfoto: Migratory Monarch butterfly van Cicloco via Getty Images, Canva

Op de Rode Lijst van IUCN staan nu 147.517 soorten, waarvan er 41.459 met uitsterven worden bedreigd.

‘Deze update van de Rode Lijst benadrukt de kwetsbaarheid van de wonderen van de natuur, zoals het unieke schouwspel van monarchvlinders die duizenden kilometers migreren, ‘ zegt dr. Bruno Oberle, directeur-generaal van IUCN. ‘Om de rijke diversiteit van de natuur te behouden, hebben we effectief en eerlijk bestuurde beschermde gebieden nodig, naast doortastende maatregelen om klimaatverandering aan te pakken en ecosystemen te herstellen. Tegelijkertijd ondersteunt het behouden van biodiversiteit gemeenschappen door essentiële diensten te leveren zoals voedsel, water en duurzame banen.’

Migrerende monarchvlinder

De bedreigde migrerende monarchvlinder is een ondersoort van de monarchvlinder (Danaus plexippus). De oorspronkelijk populatie van deze vlinder, bekend om haar migratie van Mexico en Californië in de winter naar broedplaatsen in de Verenigde Staten en Canada in de zomer, is de afgelopen tien jaar tussen 22% en 72% gekrompen.

Legale en illegale houtkap en ontbossing om ruimte te maken voor landbouw en stedelijke ontwikkeling hebben grote delen van de overwinteringsgebieden van vlinders in Mexico en Californië vernietigd. Pesticiden en herbiciden worden in hun hele leefgebied gebruikt voor intensieve landbouw, doden zowel vlinders als de rode zijdeplant (Asclepias incarnate), waarmee de larven van de monarchvlinder zich voeden.

‘We hebben allemaal een rol in het volledig herstel van dit iconische insect.’

Anna Walker, IUCN SSC Butterfly en Moth Specialist Group

Impact van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft een snelgroeiende invloed op de migrerende monarchvlinder. Droogte belemmert de groei van de rode zijdeplant en leid tot een groter aantal catastrofale bosbranden. Zwaar weer heeft miljoenen vlinders gedood, en door extreme temperaturen migreren de vlinders eerder in het seizoen, wanneer de zijdeplant nog niet is volgroeid.

De westerse populatie van deze vlindersoort loopt het grootste risico om uit te sterven. Deze populatie is tussen de jaren tachtig en 2021 met ongeveer 99,9% is afgenomen van maar liefst 10 miljoen tot slechts 1.914. De grotere oostelijke populatie is tussen 1996 en 2014 met 84% gekrompen. Het is de vraag of voldoende vlinders overleven om de populaties in stand te houden en uitsterven te voorkomen.

 ‘Het is moeilijk om monarchvlinders en hun buitengewone migratie te zien wankelen op de rand van de afgrond, maar er zijn tekenen van hoop. Veel mensen en organisaties proberen samen deze vlinder en zijn leefgebieden te beschermen. Van het planten van de inheemse zijdeplant en het verminderen van het gebruik van pesticiden tot het ondersteunen van de bescherming van overwinteringsgebieden en het bijdragen aan de wetenschap, we hebben allemaal een rol in het volledig herstel van dit iconische insect,’ zegt Anna Walker, lid van de IUCN SSC Butterfly en Moth Specialist Group and Species Survival Officer bij de New Mexico BioPark Society, die de beoordeling van de monarchvlinder leidde.

Alle steursoorten met uitsterven bedreigd

De wereldwijde herbeoordeling van de steur die vandaag is gepubliceerd, onthult dat 100% van de resterende 26 steursoorten ter wereld nu met uitsterven wordt bedreigd, tegenover 85% in 2009. De beoordelingen zijn gebaseerd op grondige berekeningen. Deze tonen aan dat hun achteruitgang in de afgelopen drie generaties sneller is gegaan dan eerder gedacht.

De Yangtze-steur (Acipenser dabryanus) is van Ernstig bedreigd naar Uitgestorven in het wild, 17 soorten zijn nu Ernstig bedreigd, drie zijn Bedreigd en vijf staan als Kwetsbaar op de Rode Lijst van IUCN. De herbeoordeling heeft ook het uitsterven van de Chinese peddelvis (Psephurus gladius) bevestigd.

De vissoort staat bekend om hun formaat: de Ernstig bedreigde Belugasteur (Huso huso) kan tot acht meter en 1700 kilogram kan worden. Steuren worden al eeuwenlang overbevist vanwege hun vlees en kaviaar. Ondanks de internationale bescherming raakt illegale visserij nog steeds meer dan de helft van deze soorten. Een sterkere handhaving van de wetgeving op de illegale verkoop van steurvlees en kaviaar is cruciaal om verdere achteruitgang een halt toe te roepen.

Dammen hebben een negatieve invloed op alle steursoorten die naar hun broedgebieden migreren, en de opwarming van de rivieren als gevolg van klimaatverandering verstoort de voortplanting van steuren nog meer. Herstel van zoetwaterecosystemen en het aanleggen van effectieve vispassages en het uitzetten van vissen, wat al effectief is gebleken voor soorten zoals de ernstig bedreigde Adriatische steur (Acipenser naccarii), zijn belangrijke ondersteunende maatregelen voor het voortbestaan van de steuren in de wereld op lange termijn.

Tijger: positieve trend

De tijger is opnieuw onderzocht, met nieuwe cijfers waaruit blijkt dat er momenteel wereldwijd tussen de 3.726 en 5.578 tijgers in het wild leven. Deze stijging van 40% sinds de laatste tijgerbeoordeling in 2015 is het resultaat van betere monitoring, waaruit blijkt dat er meer tijgers zijn dan werd gedacht, en dat de tijgerpopulaties toenemen of stabiel zijn.

Hoewel deze herbeoordeling bevestigt dat de tijger Bedreigd blijft op de Rode Lijst van de IUCN, geeft de populatietrend aan dat projecten zoals het IUCN Integrated Tiger Habitat Conservation Program slagen en herstel mogelijk is zolang natuurbeschermingsprojecten worden voortgezet.

Grote bedreigingen voor de tijger zijn onder andere stroperij, het jagen op tijgerprooien en de fragmentatie en vernietiging van leefgebieden als gevolg van de toenemende landbouw en woongebied van mensen. Het uitbreiden en verbinden van beschermde gebieden, ervoor zorgen dat ze effectief worden beheerd en samenwerken met lokale gemeenschappen die in en rond tijgerleefgebieden wonen, zijn van cruciaal belang om de soort te beschermen.

Dit is een vertaling van het IUCN persbericht.