IUCN Rode Lijst update: Europese bizons herstellen, 31 soorten uitgeroepen tot uitgestorven

Gland, Zwitserland, 10 december 2020 (IUCN)- De Europese bizon of wisent (Bison bonasus), Europa’s grootste landzoogdier, is dankzij gerichte beschermingsmaatregelen van Kwetsbaar naar Bijna Bedreigd hersteld op de vandaag gepubliceerde update van de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten™. Volgens deze update zijn 31 soorten in de categorie Uitgestorven terechtgekomen. Ook worden nu alle soorten zoetwaterdolfijnen met uitsterven bedreigd.

Headerfoto: Bison © And Kulak via Pixabay

De IUCN Rode Lijst heeft van 128.918 soorten de status bepaald, waarvan er 35.765 met uitsterven worden bedreigd.

‘De Europese bizon en vijfentwintig andere soorten hebben zich hersteld volgens de IUCN Rode Lijst-update van vandaag. Dit laat zien dat natuurbescherming werkt,’ aldus Dr. Bruno Oberle, directeur-generaal van de IUCN. ‘Maar het groeiende aantal uitgestorven soorten benadrukt de noodzaak voor het versterken van onze inspanningen om natuur te beschermen. Om mondiale bedreigingen aan te pakken, zoals overbevissing, landontginning voor landbouw en invasieve soorten, moet overal ter wereld natuurbescherming plaatsvinden en worden geïntegreerd in alle economische sectoren.’

‘De successen in de Rode Lijst-update van vandaag illustreren dat de wereld ambitieuze biodiversiteitsdoelen kan stellen en halen. Ook benadrukken ze de noodzaak voor concrete, meetbare toezeggingen bij het formuleren en implementeren van het wereldwijde post-2020 biodiversiteitskader,’ aldus Dr. Jane Smart, Global Director van IUCN’s Biodiversity Conservation Group.

Natuurbescherming stimuleert het herstel van Europese bizons

Als gevolg van jarenlange natuurbeschermingsmaatregelen is de populatie wilde Europese bizons of wisenten (Bison bonasus) gegroeid van ongeveer 1.800 in 2003 tot meer dan 6.200 in 2019, wat de verandering van de status Kwetsbaar naar Bijna Bedreigd rechtvaardigt. De soort overleefde aan het begin van de 20e eeuw alleen in gevangenschap en werd in de jaren vijftig opnieuw in het wild geïntroduceerd. De grootste populaties zijn nu te vinden in Polen, Wit-Rusland en Rusland. Er zijn momenteel 47 vrijlopende Europese bizonkuddes. De kuddes zijn echter grotendeels van elkaar geïsoleerd en beperkt tot niet-optimale bosgebieden, waarvan er slechts acht groot genoeg zijn om op lange termijn genetisch levensvatbaar te zijn. De soort blijft afhankelijk van voortdurende natuurbeschermingsmaatregelen, zoals het verplaatsen van bizons naar meer optimale open habitats en het verminderen van conflicten tussen mens en bizon.

‘Historisch gezien werden Europese bizons voornamelijk opnieuw geïntroduceerd in bossen, waar ze in de winter niet genoeg voedsel vinden. Wanneer ze echter uit het bos trekken naar landbouwgebieden, komen ze vaak in conflict met mensen. Om het risico op conflict en de afhankelijkheid van bijvoeding van de bizons te verminderen, is het belangrijk om beschermde gebieden te creëren met open weiden waar ze kunnen grazen,’ aldus Dr. Rafał Kowalczyk, coauteur van de nieuwe beoordeling en lid van de IUCN SSC Bison Specialist Groep.

Alle zoetwaterdolfijnen ter wereld worden nu bedreigd

Nu de tucuxi of Amazonedolfijn (Sotalia fluviatilis) verschuift van ‘data deficient’ naar Bedreigd, staan alle soorten zoetwaterdolfijnen nu als Bedreigd op de IUCN Rode Lijst. Deze kleine grijze dolfijnensoort die voorkomt in de Amazone is sterk achteruitgegaan door sterfte in vistuig, afdamming van rivieren en vervuiling. Het stoppen van het gebruik van kieuwnetten – visnetten die als gordijnen in het water hangen – en het verminderen van het aantal dammen in het leefgebied van de tucuxi zijn belangrijk voor het herstel van de soort. Handhaving van het verbod op het opzettelijk doden van tucuxis is ook essentieel.

Uitsterven

De ‘lost shark’ (Carcharhinus obsoletus), die pas vorig jaar formeel werd beschreven, komt op de Rode Lijst als Ernstig Bedreigd (Mogelijk Uitgestorven). De soort werd voor het laatst waargenomen in 1934. Zijn leefgebied in de Zuid-Chinese Zee wordt al meer dan een eeuw op grote schaal bevist en is nog steeds een van de meest overbeviste mariene regio’s ter wereld. Omdat het onwaarschijnlijk is dat de soort onder deze zware druk heeft kunnen voortbestaan, is de ‘lost shark’ mogelijk al uitgestorven.

Alle 17 zoetwatervissoorten die endemisch zijn voor het Lanao-meer in de Filippijnen zijn nu Uitgestorven (15 soorten) of Ernstig Bedreigd (mogelijk Uitgestorven) (twee soorten). Het uitsterven werd veroorzaakt door geïntroduceerde roofvissen en verergerd door overbevissing en destructieve visserijmethoden.

Drie Centraal-Amerikaanse kikkersoorten zijn onlangs Uitgestorven verklaard. Bovendien werden tweeëntwintig kikkersoorten in Midden- en Zuid-Amerika vermeld als Ernstig Bedreigd (mogelijk Uitgestorven). De belangrijkste oorzaak van deze drastische achteruitgang is de ziekte chytridiomycose. Natuurbeschermingsmaatregelen om leefgebieden te beschermen, helpen populaties van verschillende andere soorten amfibieën om zich te herstellen. Onder hen is de Oaxaca-boomkikker (Sarcohyla celata), die dankzij acties van lokale gemeenschappen in Mexico van Ernstig Bedreigd naar Bijna Bedreigd is verschoven.

Planten: protea’s en eiken onder druk

De protea- of suikerbos-familie is uitgebreid beoordeeld voor deze update. Hieruit blijkt dat 45% (637 van de 1.464 soorten) van deze opvallende bloeiende planten, die voornamelijk op het zuidelijk halfrond groeien, Kwetsbaar, Bedreigd of Ernstig Bedreigd zijn. Veel van de soorten hebben een beperkt verspreidingsgebied, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor de verspreiding van invasieve uitheemse soorten en voor veranderingen in de cyclus van natuurlijke branden die veroorzaakt worden door de mens en verband houden met klimaatverandering en verlies van leefgebied aan landbouw. De protea-familie omvat drie macadamia-soorten – dezelfde soort die de gekweekte macadamia-nootoogst produceert – die op de Rode Lijst zijn opgenomen als Met Uitsterven Bedreigd in het wild. De macadamia-noot (Macadamia integrifolia) heeft de status Kwetsbaar, terwijl M. ternifolia en M. tetraphylla Bedreigd zijn.

Eiken zijn uitvoerig beoordeeld. Hieruit kom naar voren dat bijna een derde (31%, 113 van 430 soorten) met uitsterven wordt bedreigd. Negen Aziatische eiken die nieuw zijn op de Rode Lijst zijn al Ernstig Bedreigd (mogelijk Uitgestorven of mogelijk Uitgestorven in het wild). De hoogste aantallen bedreigde soorten bevinden zich in China en Mexico, gevolgd door Vietnam, de Verenigde Staten en Maleisië. Landontginning voor landbouw en houtkap zijn de meest voorkomende bedreigingen in China, Mexico en Zuidoost-Azië. Invasieve uitheemse soorten, ziekten en klimaatverandering zijn de belangrijkste bedreigingen voor eiken in de Verenigde Staten.