Het Upemba-Kundelungu National Park Complex in het zuidoosten van DRC bestaat uit een samenvoeging van de twee nationale parken Lake Upemba (opgericht in 1939) en Kundelungu (1970), aangevuld met enkele verbindingszones en vier naburige jachtdomeinen. Het uitgestrekte gebied, ongeveer zo groot als Nederland, herbergde oorspronkelijk een grote natuurlijke rijkdom: grote populaties olifanten, buffels, leeuwen, luipaarden, zwarte neushoorns, zebra’s en antilopen in een afwisselend landschap van meren, watervallen, bossen en savannes.
Bedreigingen
Ondanks de status van nationaal park konden stropers jarenlang hun gang gaan in Upemba-Kundelungu National Park Complex in het zuidoosten van DRC. Dit kwam door het gebrek aan handhavingscapaciteit en de algehele onveilige situatie in de regio. Inmiddels zijn de grote roofdieren vrijwel verdwenen, net als de zwarte neushoorn. Van de ongeveer honderdduizend olifanten die hier ooit rondliepen, zijn er nog tweehonderd over.
‘Het Upembameer is bijna leeggevist door lokale vissers. Daarnaast vindt illegale landbouw en mijnbouw plaats en zijn er plannen voor een waterkrachtcentrale in het beschermde gebied. Het is echt vijf voor twaalf, maar er liggen ook grote kansen.’
Tina Lain – IUCN NL
Twee projecten
In juli 2017 tekende ngo Forgotten Parks Foundation een overeenkomst voor vijftien jaar met de Congolese overheidsinstantie ICCN voor het beheer en de ontwikkeling van het Upemba-Kundelungu Complex. IUCN NL ondersteunt deze publiek-private samenwerking in twee driejarige projecten. Het ene is gericht op het professionaliseren van het parkbeheer en het tweede op het verduurzamen van de visserij op het Upembameer samen met de lokale vissers.
Parkbeheer professionaliseren
Met dit driejarige project leggen FPF en IUCN NL een solide basis voor het beheer en de lange-termijnontwikkeling van het Upemba-Kundelungu Complex, waarin de organisatie verder groeit op het gebied van investeringen, capaciteit, wetshandhaving en strategische partnerschappen binnen het gebied. In deze fase ligt de focus op drie interventies: een sterk managementteam en samenhangende organisatiestructuur opbouwen; een transparant systeem van financieel management en verantwoording opzetten; nieuwe mensen aannemen en opleiden, met duidelijke functieprofielen. ‘Het zijn vaak heel concrete activiteiten,’ vertelt Lain. ‘De nieuwe HR-manager inventariseerde bijvoorbeeld het personeelsbestand en legde taken, verantwoordelijkheden en beloning vast. Daarnaast werd uit de lokale omgeving een reeks nieuwe jonge rangers aangenomen en opgeleid. Je kunt merken dat zij echt trots zijn op hun uniform en hun functie.’
Duurzame visserij met lokale ondernemers
De bevolking rondom de meren in het gebied is grotendeels afhankelijk van de visserij. Maar het merendeel van de 80.000 vissers viste zelfstandig en ongereguleerd in de ondieptes langs de oever, de kraamkamer van vele vissoorten. Het gevolg: de visstand kelderde, de eiwitinname van de lokale bevolking daalde, net als het inkomen van de vissers. Lain: ‘Organisatie is hier de sleutel. We helpen de lokale vissers zichzelf te organiseren en een duurzame vorm van visserij op te zetten. Daarbij maken we dankbaar gebruik van onze ervaring en ons netwerk in Lake Edward in Virunga.’
Ervaringen uit Virunga
In 2019 kwam een groep van zes vissersvoormannen en vertegenwoordigers van ngo’s uit Lake Edward naar het Upembameer. Deze ervaringsdeskundigen inventariseerden de situatie in het meer en deelden hun inzichten, ervaringen en oplossingen met de lokale vissers. Lain: ‘Met succes. Snel daarna vormden de vissers van Upemba een bond die onderling afspraken maakt en toeziet op de naleving, bijvoorbeeld bij een tijdelijk visverbod. Het resultaat: illegaal vissen is in korte tijd merkbaar teruggelopen. Ook wordt een nieuw type vissersboot getest die de huidige onveilige boten moet vervangen. Doel is dat de vissers straks ook naar de diepere delen van het meer gaan, waar de volwassen vissen zitten, zodat de lokale voedselzekerheid wordt vergroot.
Toekomstvisie
De twee driejarige EU-projecten leggen de basis voor volgende stappen naar een duurzame toekomst voor het Upemba-Kundelungu National Park Complex. Daarbij zoeken we zoveel mogelijk samenwerking met Virunga National Park. We gebruiken het ontwikkelingsmodel van de Virunga Alliance waarin behoud en herstel van biodiversiteit bijdraagt aan de economische ontwikkeling van het gebied. Op termijn is de ambitie om grote diersoorten als olifant, leeuw, cheeta en later zwarte neushoorn te herintroduceren en het zeer aantrekkelijke gebied ontwikkelen tot een toeristische hotspot.
Ons team
