De voortdurende strijd tegen wildlife crime in Virunga

Virunga National Park is een van de meest biodiverse gebieden ter wereld. Maar de wilde dieren in het gebied worden bedreigd door stroperij en illegale handel. Tussen 2020 en 2022 bundelden IFAW en IUCN NL hun krachten om de stroperij en handel in wilde dieren tussen Oeganda en de Democratische Republiek Congo te bestrijden. Dit deden we samen met onze partnerorganisatie Alerte Congolaise pour l’Environnement et les Droits de l’Homme (ACEDH). Met Olivier Ndoole van ACEDH en IUCN NL’s Paul Villaespesa, reflecteren we op de uitdagende taak om wildlife crime in Virunga te bestrijden.

Wildlife crime in Virunga

Het Greater Virunga-landschap strekt zich uit over Rwanda, de Democratische Republiek Congo (DRC) en Oeganda, en is een van de meest biodiverse gebieden op aarde. Hier woont een aantal van de zeldzaamste soorten planten en dieren op aarde. Helaas zijn stroperij en illegale handel een ernstige bedreiging voor de biodiversiteit in het gebied. De populaties van nijlpaarden, olifanten, apen en schubdieren dalen sterk doordat stropers deze dieren vangen en verkopen voor hun onderdelen. Beperkte middelen, politieke onveiligheid en instabiliteit in het oosten van het land maken het voor wetshandhavers moeilijk om de wilde dieren te beschermen.

‘Er is een heel duidelijk verband tussen de illegale handel en onveiligheid, of zelfs instabiliteit, in de regio. De strijd tegen de misdaad maakt de mensen die dierenrechten en nationale parken verdedigen kwetsbaar. Twee militaire officieren, waaronder de militaire auditor van Rusthuru, majoor William Hassani, zijn vermoord in het gebied van Goma. Ze werden gedood door bepaalde leden van een eenheid van de FARDC [Armed Forces of the Democratic Republic of the Congo in het Engels] dat is, volgens bronnen, betrokken bij activiteiten in de handel in wilde dieren,’ deelt Olivier Ndoole, een Congolese milieu- en mensenrechtenverdediger en medeoprichter van ACEDH. Vorige maand won hij een prestigieuze prijs voor mensenrechtenverdedigers.

‘De manier waarop we lokale partnerorganisaties ondersteunen en met hen samenwerken, is belangrijk. Dit wordt benadrukt door de projectresultaten, maar ook door de internationale onderscheidingen die onze partners hebben ontvangen voor hun werk, zoals Olivier, en de versterkte samenwerking tussen ACEDH en het management van Virunga National Park.’

Paul Villaespesa, expert Oost-Afrika bij IUCN NL

ACEDH is een milieu- en mensenrechtenorganisatie in Noord-Kivu. ‘We ondersteunen ACEDH al bijna tien jaar met programma’s en projecten op het gebied van landroof, wildlife crime en illegale uitbuiting van natuurlijke hulpbronnen’, zegt Paul Villaespesa, expert Oost-Afrika bij IUCN NL.

‘De manier we lokale partnerorganisaties ondersteunen en met hen samenwerken, is belangrijk. Dit wordt benadrukt door de projectresultaten, maar ook door de internationale onderscheidingen die onze partners hebben ontvangen voor hun werk, zoals Olivier, en de versterkte samenwerking tussen ACEDH en het management van Virunga National Park.’

Versterken van het gerechtelijk systeem

Wetshandhavers hebben een moeilijke taak bij het opsporen en arresteren van mensen die beschermde wilde dieren in het gebied van Virunga stropen en verhandelen. Volgens Ndoole zorgen ‘onveiligheid en het ontbreken van staatsgezag in een groot deel van de door gewapende groepen bezette gebieden voor straffeloosheid’.

Met IFAW en ACEDH hebben we opsporingsambtenaren in het oosten van de DRC getraind, zodat ze kunnen functioneren als eerste verdedigingslinie tegen stropers. ACEDH organiseerde ook bewustwordingsbijeenkomsten voor juridische ambtenaren, inclusief een justitieel symposium. Hierdoor verbeterden de behandeling van milieu- en natuurzaken in de regio, ook door militaire aanklagers die zaken met betrekking tot wilde dieren eerder niet als een prioriteit zagen.

Het justitiële symposium heeft geleid tot een groeiend bewustzijn en betere relatie tussen juridische ambtenaren en het parkmanagement, wat een positieve invloed op uitkomsten van rechtszaken. Mobiele rechtbanken stelden ACEDH en het parkmanagement in staat om rechtszaken op de voet te monitoren en op te volgen.

‘De bestrijding van criminaliteit in verband met fauna en flora is complex en moet voortdurend worden geactualiseerd, omdat de gebruikte methoden en technieken snel effectiviteit verliezen als criminelen ze doorkrijgen en omzeilen.

Olivier Ndoole, co-founder ACEDH

Informatie-uitwisseling dankzij de gemeenschappen

De mensen die in de regio van Virunga National Park wonen hebben nuttige informatie verstrekt aan het parkmanagement en de veiligheidstroepen. Deze informatie ondersteunde hen bij het weghalen van militiekampen in het nationale park en het voorkomen van geplande aanvallen op parkinstallaties en -personeel. De bewoners verstrekten ook informatie die leidde tot de arrestatie van een van de leiders verantwoordelijk voor het doden van olifanten en nijlpaarden in Virunga.

Volgens de directeur van Uganda’s Elizabeth National Park, dat grenst aan Lake Edwards andere oever, heeft de hulp van de bewoners bij het aanpakken van wildlife crime, in combinatie met meer officiële patrouilles, geleid tot minder incidenten in de afgelopen twee jaar. Maar, zegt hij: ‘door beperkte middelen is het nog steeds een uitdaging om de geselecteerde mensen uit de gemeenschappen kunnen motiveren,’ zegt hij.

De voortdurende strijd tegen wildlife crime

Het project van ACEDH, IFAW en IUCN NL was een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen wildlife crime in Virunga National Park. Het is belangrijk om deze inspanningen voort te zetten, stelt Olivier Ndoole: ‘De bestrijding van criminaliteit in verband met fauna en flora is complex en moet voortdurend worden geactualiseerd, omdat de gebruikte methoden en technieken snel effectiviteit verliezen als criminelen ze doorkrijgen en omzeilen. Het toepassen van technologische innovaties voor de justitiële aanpak en bewustwording in de hele regio zijn essentieel om deze criminaliteit effectief te bestrijden.’