Arctische zeehonden bedreigd door klimaatverandering, wereldwijde achteruitgang van vogelpopulaties – IUCN Rode Lijst

Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten, 10 oktober 2025 (IUCN) – Drie soorten Arctische zeehonden zijn dichter bij uitsterven gekomen, volgens de laatste update van de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten™. De update van vandaag laat ook zien dat meer dan de helft van de vogelsoorten wereldwijd in aantal achteruitgaat. Ondertussen herstelt de wereldwijde populatie groene zeeschildpadden zich dankzij natuurbeschermingsmaatregelen.

Headerfoto: baardrob jong (Erignathus barbatus) © Kit Kovacs

De update is vandaag bekendgemaakt tijdens het IUCN World Conservation Congress in Abu Dhabi. De IUCN Rode Lijst omvat nu 172.620 soorten, waarvan er 48.646 met uitsterven worden bedreigd.

‘De update van de Rode Lijst van vandaag, die tijdens het IUCN-congres in Abu Dhabi is gelanceerd, werpt een licht op zowel de urgente uitdagingen als de krachtige mogelijkheden die voor ons liggen. Terwijl soorten als Noordpoolzeehonden en een groot aantal vogels met toenemende bedreigingen worden geconfronteerd, herinnert het herstel van de groene schildpad ons eraan dat natuurbescherming werkt, als we vastberaden en eensgezind optreden. Met het oog op de klimaattop in Belém hebben regeringen en gemeenschappen een cruciale kans om maatregelen te versnellen die de biodiversiteit beschermen, ons klimaat stabiliseren en een toekomst opbouwen waarin mens en natuur samen floreren,’ aldus dr. Grethel Aguilar, directeur-generaal van de IUCN.

Klimaatverandering brengt Arctische zeehonden dichter bij uitsterven

Op ijs aangewezen zeehonden zijn een belangrijke voedselbron voor andere dieren. In het Noordpoolgebied zijn dat onder meer ijsberen en de oorspronkelijke bewoners die in de hele regio leven. Ze spelen ook een centrale rol in de voedselketen door ongewervelde dieren te eten en voedingsstoffen te recyclen. Door hun onevenredig grote invloed op het ecosysteem zijn ze ‘sleutelsoorten’, wat betekent dat de gezondheid van het hele mariene ecosysteem verband houdt met hun voortbestaan.

‘Elk jaar in Svalbard laat het terugtrekkende zee-ijs zien hoe bedreigd de zeehonden van de Noordpool zijn geworden. Het wordt voor hen steeds moeilijker om zich voort te planten, te rusten en te eten. Hun benarde situatie herinnert ons er op pijnlijke wijze aan dat klimaatverandering geen ver-van-mijn-bed-show is – het is al decennia aan de gang en heeft hier en nu gevolgen. De bescherming van Arctische zeehonden gaat verder dan deze soorten; het gaat om het behoud van het delicate evenwicht in het Noordpoolgebied, dat voor ons allemaal van essentieel belang is’, aldus dr. Kit Kovacs, medevoorzitter van de Species Survival Commission Pinniped Specialist Group van de IUCN en programmaleider voor Svalbard bij het Noors Poolinstituut.

Daarnaast raken Arctische zeehonden steeds verder verdrukt door onder meer scheepvaart, lawaai, olie- en delfstofwinning, jacht, en bijvangst in de visserij. Het beschermen van belangrijke habitats tegen menselijke activiteiten, het verminderen van bijvangst, duurzaam jagen en het minimaliseren van geluidsoverlast zijn cruciale stappen om de achteruitgang van de Arctische zeehondenpopulatie een halt toe te roepen.

Ontbossing leidt tot wereldwijde achteruitgang van vogelpopulaties

Deze update van de IUCN Rode Lijst omvat herbeoordelingen van 1.360 vogelsoorten en voltooit de achtste uitgebreide beoordeling van alle vogelsoorten wereldwijd door BirdLife International. Duizenden deskundigen hebben negen jaar lang meegewerkt aan deze beoordeling, waarbij 1.256 (11,5%) van de 11.185 beoordeelde soorten wereldwijd als bedreigd zijn aangemerkt. In totaal neemt de populatie van 61% van de vogelsoorten af – een schatting die is gestegen ten opzichte van 44% in 2016.

‘Dat drie op de vijf vogelsoorten wereldwijd in aantal achteruitgaan, toont aan hoe ernstig de biodiversiteitscrisis is geworden en hoe urgent het is dat regeringen de maatregelen nemen waartoe zij zich in meerdere verdragen en overeenkomsten hebben verbonden’, aldus dr. Ian Burfield, BirdLife’s Global Science Coordinator (Species) en Bird Red List Authority Coordinator. ‘Het herstel van de inheemse boshabitat op het eiland Rodrigues, waardoor de status van de endemische rodriguesrietzanger (Acrocephalus rodericanus) is gegaan van ‘ernstig bedreigd’ in 1996 tot ‘niet bedreigd’ vandaag, laat zien wat er mogelijk is door samenwerking en doorzettingsvermogen.’

Vogels spelen een cruciale rol in ecosystemen en voor mensen; als bestuivers, zaadverspreiders, ongediertebestrijders, aaseters en ecosysteemingenieurs. Neushoornvogels kunnen bijvoorbeeld tot 12.700 grote zaden per km² per dag verspreiden, waardoor ze de ecosysteemfunctie en koolstof opslag in tropische bossen ondersteunen. Landbouw, houtkap, jacht en vallen, invasieve soorten en klimaatverandering blijven echter een grote bedreiging vormen voor vogels wereldwijd.

Groene zeeschildpadden herstellen zich dankzij wereldwijde beschermingsmaatregelen

De groene zeeschildpad (Chelonia mydas) is dankzij decennia van voortdurende beschermingsmaatregelen in status verbeterd van ‘bedreigd’ naar ‘niet bedreigd’. De wereldwijde populatie van groene zeeschildpadden, die in tropische en subtropische wateren over de hele wereld voorkomt, is sinds de jaren zeventig met ongeveer 28% toegenomen, ondanks aanhoudende bedreigingen voor sommige subpopulaties.

Groene zeeschildpadden zijn een sleutelsoort in tropische mariene ecosystemen zoals zeegrasvelden en koraalriffen, en zijn al duizenden jaren van cultureel, culinair, spiritueel en recreatief belang voor mensen over de hele wereld.

De inspanningen voor het behoud van deze soort zijn gericht op de bescherming van nestelende vrouwtjes en hun eieren op stranden, de uitbreiding van gemeenschapsinitiatieven om de niet-duurzame vangst van schildpadden en hun eieren voor menselijke consumptie terug te dringen, het beperken van de handel en het gebruik van Turtle Excluder Devices en andere maatregelen om het per ongeluk vangen van schildpadden in vistuig te verminderen. De inspanningen op Ascension Island, in Brazilië, Mexico en Hawaï zijn bijzonder succesvol geweest, waardoor sommige subpopulaties zich hebben hersteld tot bijna het niveau van vóór de commerciële exploitatie.

‘Het voortdurende wereldwijde herstel van de groene zeeschildpad is een krachtig voorbeeld van wat gecoördineerde wereldwijde bescherming over vele decennia kan bereiken om populaties van langlevende mariene soorten te stabiliseren en zelfs te herstellen. Zulke maatregelen moeten niet alleen gericht zijn op de schildpadden, maar ook op het gezond houden van hun leefgebieden en het intact houden van hun ecologische functies. Zeeschildpadden kunnen niet overleven zonder gezonde oceanen en kusten, en mensen evenmin. Aanhoudende inspanningen op het gebied van natuurbehoud zijn essentieel om ervoor te zorgen dat dit herstel blijvend is’, aldus Roderic Mast, medevoorzitter van de Species Survival Commission Marine Turtle Specialist Group van de IUCN.

Uitstervingen

In deze update van de Rode Lijst zijn ook zes soorten toegevoegd aan de categorie ‘Uitgestorven’, waaronder de spitmuis van Christmaseiland (Crocidura trichura) en een soort kegelslak (Conus lugubris), die beide sinds het einde van de jaren tachtig zijn uitgestorven; de dunbekwulp (Numenius tenuirostris), een trekvogel die voor het laatst in 1995 in Marokko is waargenomen, en Diospyros angulata, een soort uit hetzelfde geslacht als ebbenbomen, die voor het laatst in het begin van de jaren 1850 is waargenomen.

Drie Australische buideldas soorten (Perameles myosuros, Perameles notina en Perameles papillon), evenals Delissea sinuata, een plant die inheems is op de Hawaiiaanse eilanden, zijn voor het eerst beoordeeld en opgenomen in de Rode Lijst als uitgestorven.