UNESCO waarschuwt opnieuw: Werelderfgoedstatus Waddenzee wankelt 

De Waddenzee, sinds 2009 UNESCO Werelderfgoed, staat opnieuw onder druk. Tijdens de bijeenkomst van het Werelderfgoedcomité in Parijs in juli 2025 uitte UNESCO stevige kritiek op het Nederlandse beleid. Gaswinning, infrastructuurprojecten en gebrek aan juridische bescherming bedreigen de unieke ecologische waarde van het gebied. IUCN-lidorganisatie de Waddenvereniging roept Nederland op om haar verantwoordelijkheid te nemen.

Headerfoto: De Waddenzee (Duitsland) © Animaflora via Getty Images.

Voor het derde jaar op rij stond de Waddenzee op de agenda van UNESCO. Hoewel de Werelderfgoedstatus van de Waddenzee niet is ingetrokken, uitte de organisatie ernstige zorgen. UNESCO benoemde als voornaamste risico’s mogelijke gaswinning bij Ternaard, het aanleggen van infrastructuur zoals kabels en waterstofleidingen en de gevolgen van klimaatverandering. Het comité roept Nederland, Duitsland en Denemarken op om beter samen te werken aan de bescherming van de Waddenzee. Zo dringt UNESCO erop aan om een gezamenlijke bufferzone rond het gebied in te stellen, zodat er één duidelijke beschermingsgrens komt die voor alle drie de landen geldt^[1]https://www.omropfryslan.nl/nl/nieuws/17614404/unesco-status-waddenzee-nog-altijd-onzeker-nederland-krijgt-nieuwe-waarschuwing .

Hoewel de Tweede Kamer zich in 2023 al uit sprak tegen gaswinning bij Ternaard, ontbreekt de juridische basis. Door de val van het kabinet is een definitieve beslissing hierover nog verder vertraagd, en demissionair minister Hermans wil geen toezegging doen of dit nog voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober zal gebeuren. Daarnaast houdt het kabinet zich vast aan infrastructuurprojecten zoals de stroomkabels onder Schiermonnikoog. Voor de aanleg van de ze stroomkabels moet er gegraven worden op en onder Schiermonnikoog, in de Waddenzee en dwars door landbouwgrond in Groningen. Ondanks breed gedragen zorgen van natuurorganisaties, boeren en ondernemers, wil het kabinet nog niet van dit plan afstappen. 

Nederlanders vinden Werelderfgoedstatus Waddenzee belangrijk

Frank Petersen was namens de Waddenvereniging aanwezig bij de bijeenkomst in Parijs en hoopt op actie van minister Hermans. ‘We verwachten snel bericht dat nieuwe gaswinning onder het Wad daadwerkelijk wordt voorkomen, en dat daarmee dus de Werelderfgoedstatus een stuk zekerder is. Dat is het enige logische antwoord.'^[2]https://www.omropfryslan.nl/nl/nieuws/17614404/unesco-status-waddenzee-nog-altijd-onzeker-nederland-krijgt-nieuwe-waarschuwing

Liliana Jauregui, directeur van IUCN NL: ‘De druk op Nederland om geen nieuwe gaswinning toe te staan neemt toe. De ecologische waarde van de Waddenzee is onschatbaar, en het behoud ervan is essentieel voor toekomstige generaties.’ 

Nederlanders hechten veel waarde aan de status van het Waddengebied als Werelderfgoed: uit onderzoek van Ipsos I&O blijkt dat 73% van de Nederlanders vindt dat de regering zich moet inspannen om de Werelderfgoedstatus te behouden^[3]https://waddenvereniging.nl/nieuws/nederlanders-geen-mijnbouw-ten-koste-van-werelderfgoedstatus-waddenzee/. 69% vindt het onacceptabel als deze status verloren gaat door gaswinning. 

De unieke biodiversiteit van de Waddenzee

De Waddenzee is ‘s werelds grootste aaneengesloten systeem van zand- en moddervlakten die droogvallen tijdens eb, met een unieke biodiversiteit aan soorten^[4]https://whc.unesco.org/en/list/1314/ . Zo is de Waddenzee de broedplaats en het overwinteringsgebied voor 10 tot 12 miljoen vogels per jaar. Het is een van de laatst overgebleven grootschalige ecosystemen die bij eb droogvallen waar natuurlijke processen nog functioneren. Als de Waddenzee haar Werelderfgoedstatus verliest, kan dat ten koste gaan van deze unieke natuur. Daarnaast zou het de internationale reputatie van Nederland op het gebied van natuurbehoud schaden.  

UNESCO roept de drie landen op nauwkeurige milieueffectrapportages (environmental impact assessments) op te stellen voor alle geplande activiteiten in het gebied. Ook wil UNESCO dat de drie landen zorgen voor betere wettelijke regels om de Waddenzee te beschermen. Nederland, Duitsland en Denemarken hebben tot begin volgend jaar om met concrete plannen te komen om het gebied beter te beschermen, die bij de volgende bijeenkomst van UNESCO zullen worden geëvalueerd^[5]https://whc.unesco.org/document/222383 .