Waarom de VN-Oceaanconferentie van 2025 zo belangrijk is!

Terwijl de wereld zich opmaakt voor de derde VN-Oceaanconferentie (UNOC3) in Nice, staat er meer op het spel dan ooit tevoren. De oceanen verkeren in crisis – ecologisch, economisch en ethisch. Tientallen jaren van commercialisering hebben dit belangrijke ecosysteem veranderd in een enorme, ongereguleerde markt, waardoor enkelen rijker zijn geworden en een hulpbron die van vitaal belang is voor iedereen is aangetast. Als regeringen hun toezeggingen in het kader van het Global Biodiversity Framework (GBF) serieus nemen, moet UNOC3 een beslissend keerpunt zijn om de oceaan terug te winnen en te herstellen als een “blue commons”: een gedeeld natuurlijk en cultureel erfgoed dat moet worden beheerd met rechtvaardigheid, gelijkheid en duurzaamheid als uitgangspunt.

Foto: Vissers © ATM 

In zijn indrukwekkende nieuwe documentaire Ocean herinnert David Attenborough ons eraan dat “het lot van de mensheid onlosmakelijk verbonden is met het lot van de zee”. Dat is een boodschap die precies op het juiste moment komt, want volgende week komen wereldleiders, wetenschappers, oorspronkelijke inwoners van gebieden, jonge activisten en het maatschappelijk middenveld bijeen in Nice, Frankrijk, voor de 3e VN-Oceaanconferentie (UNOC3). 

Onze oceanen verkeren in crisis. Door decennia van overbevissing, vervuiling, vernietiging van de zeebodem en versnelde klimaatverandering zijn mariene ecosystemen op de rand van de afgrond gebracht. Toch blijven de oceanen onze levensader: ze voeden miljarden mensen, absorberen een kwart van de wereldwijde CO₂-uitstoot, reguleren het klimaat en ondersteunen een rijke biodiversiteit en het levensonderhoud van kustgemeenschappen. De bescherming van een van de meest vitale systemen op aarde is geen optie, maar een existentiële noodzaak. 

Oceaan als gemeenschappelijk goed 

Verandering nodig in het beheer van ‘working waters’ 

Overheden over de hele wereld hebben zich verbonden aan de doelstelling om tegen 2030 ten minste 30% van de oceanen te beschermen. Maar hoe zit het met de overige 70%? Hoewel inspanningen om beschermde mariene gebieden (MPA’s) uit te breiden zeer welkom en noodzakelijk zijn, zijn ze niet voldoende. Het grootste deel van de oceanen blijft open voor visserij, scheepvaart etc. Zonder ingrijpende veranderingen in het beheer van deze “working waters” dreigt de 30×30-ambitie een papieren overwinning te worden. 

UNOC3 biedt een cruciale kans om het perspectief te veranderen. Overheden moeten niet alleen meer beschermde gebieden aanwijzen, maar ook het beheer van de open oceaan radicaal verbeteren. Dit betekent het afschaffen van schadelijke subsidies, het beëindigen van overbevissing en vernielende visserijpraktijken, het stoppen van vervuiling van de zee vanaf het land, het versterken van de positie van oorspronkelijke bewoners van gebieden en kleinschalige vissers als belangrijke beheerders van mariene ecosystemen, en het tegengaan van nieuwe bedreigingen zoals (diep)zeebodemontginning, waarbij de oceaan wordt behandeld als een grondstofbron in plaats van een levend systeem. 

Gelijkheid centraal in de bescherming van de oceanen 

Gelijkheid moet centraal staan in de bescherming van de oceanen: rechtvaardigheid voor oceaangemeenschappen en rechtvaardigheid voor de oceaan zelf zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kustgemeenschappen worden verdrongen door industriële vissersvloten, resort- en aquacultuurontwikkelaars en offshore-extractie. 

Het verdedigen van de “blue commons” betekent dat het beheer van de oceanen opnieuw moet worden vormgegeven – van exclusieve rechten naar inclusief beheer. Als IUCN NL werken we samen met maatschappelijke organisaties over de hele wereld om de rol van lokale gemeenschappen, vissers, vrouwen en oorspronkelijke bewoners van gebieden te versterken bij de bescherming en het herstel van kust- en mariene ecosystemen en bij het bepleiten van eerlijk, transparant en wetenschappelijk onderbouwd beheer van oceanen. 

UNOC3 moet deze uitdaging aangaan. Het moet niet alleen nieuwe doelstellingen of beloften opleveren, maar ook een hernieuwde visie op de oceaan als een gedeeld systeem dat ons leven ondersteunt en aan iedereen toebehoort. Zoals Attenborough laat zien, is er nog hoop. Mariene ecosystemen kunnen zich herstellen – als we ze de kans geven.