Headerfoto: Rivier de Berkel bij Zutphen © Marten Schoonman, Naturalis
Nederlandse natuur en biodiversiteit onvoldoende beschermd
De afgelopen tien jaar zijn in Nederland verschillende maatregelen genomen om de Nederlandse natuur en biodiversiteit te beschermen [1]Sanders, M. E., Henkens, R. J. H. G., & Slijkerman, D. M. E. (2019). Convention on biological diversity: Sixth national report of the Kingdom of the Netherlands (No. 156). Statutory Research … Continue reading. Dit is echter onvoldoende gebleken: geen van de biodiversiteitsdoelen voor 2020 is behaald en in geen enkel Europees land worden zo veel dier-en plantensoorten bedreigd als in Nederland [2]PBL (2020) Staat van instandhouding EU-soorten en habitattypen (2020) (indicator 0030, versie 57, 07-09-2020) Website Balans van de Leefomgeving. Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag. Het is cruciaal om biodiversiteitsverlies te stoppen en de natuur te herstellen. Niet alleen om alle prachtige soorten die ons land rijk is te behouden, maar ook voor een duurzame voedselvoorziening, schoon drinkwater, een gezonde leefomgeving en het halen van de klimaatdoelen. De ongekend snelle achteruitgang van soorten vormt een minstens even grote bedreiging voor de mensheid als de opwarming van de aarde, stelde IPBES.
Nieuwe doelen voor biodiversiteit
In 2022 vond in Montreal, Canada, de VN Biodiversiteitstop (Convention on Biological Diversity COP15) plaats. Daar werden de nieuwe biodiversiteitsdoelen voor 2030 gesteld in het Global Biodiversity Framework.
Als lid van de Europese Unie committeerde Nederland zich onlangs aan 30% beschermde natuur in 2030. Om deze internationale doelen te kunnen behalen is een set meetbare, nationale doelen voor biodiversiteit noodzakelijk.
In 2021 publiceerde IUCN NL een Nederlandse actieagenda voor biodiversiteit. Deze bevat ruim 150 toezeggingen van organisaties uit uiteenlopende delen van de samenleving.
Doelen voor natuurherstel
Het beleid en de acties voor natuurherstel mist een samenhang op landelijk niveau: er zijn in ons sterk gedecentraliseerde stelsel verschillende aanpakken en strategieën van diverse overheden en organisaties . De samenhang en optelsom zijn vaak onvoldoende helder, waardoor het onzeker is in hoeverre alle beleid en acties daadwerkelijk toewerken naar biodiversiteitsherstel.
Om het tij voor de Nederlandse natuur te keren hebben we een gezamenlijke strategie nodig met daarin een heldere, gedeelde set doelen op landelijk niveau. Die doelen en de monitoring van de voortgang erop moeten gebaseerd worden op de meest actuele kennis van biodiversiteit, beleidsdoelen en natuurbeheer. Het Nationaal Dashboard Biodiversiteit is hiervoor hét instrument.
Coenraad Krijger, directeur IUCN NL‘In lijn met internationale en Europese afspraken, moeten we ambitieuze nationale doelen stellen voor biodiversiteitsherstel in Nederland. Overheid en maatschappelijke actoren zullen samen nog grote inspanningen moeten leveren om de hele samenleving daarbij te betrekken. Door de voortgang nauwlettend te monitoren maken we inzichtelijk hoever we zijn richting onze beoogde resultaten.’
Wat is het Nationaal Dashboard Biodiversiteit?
Het Nationaal Dashboard Biodiversiteit (NDB) wordt een breed gedeeld en gebruikt instrument om de voortgang naar biodiversiteitsherstel te meten en strategieën en beleid te sturen. Het Dashboard zal bestaan uit een beperkte, zorgvuldig gekozen set indicatoren die beleidsmakers, ontwikkelaars, grondgebruikers en sectoren kunnen gebruiken om hun ambities en strategieën voor biodiversiteit te toetsen en te richten op de nationale doelen. Het Dashboard draagt zo via doelgerichte, inzichtelijke informatie bij aan de versnelling van biodiversiteitsherstel in Nederland.
Als de bouw van het Dashboard voorspoedig verloopt, zal het in het voorjaar van 2024 live gaan.
Hoe ziet het eruit?
De doelen van het NDB zijn opgedeeld in 4 thema’s die samen Nederland richting biodiversiteitsherstel leiden. Dat zijn: de biodiversiteit aan de beterende hand helpen; de natuur beschermen en uitbreiden; het verminderen van de druk op biodiversiteit; en tenslotte het stimuleren van systeemverandering.
Aan de hand van deze thema’s zijn indicatoren opgesteld waaraan de staat van de biodiversiteit en daarmee de voortgang van biodiversiteitsherstel kan worden afgelezen. Voorbeelden zijn de oppervlakte aan herstelde ecosystemen, de uitstoot van stikstof en de omvang van afgeschafte schadelijke subsidies.
Benieuwd naar de thema’s, doelen en het uiterlijk van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit?
Webinar
Op 22 mei 2023 is het prototype van het NBD gepresenteerd aan een grote groep geïnteresseerden die het Dashboard, zodra het af is, zullen gaan gebruiken.
Onze partners
IUCN NL, Naturalis, SoortenNL en Sovon Vogelonderzoek werken samen met overheidsorganisaties, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen aan de ontwikkeling van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit. Met onze gedeelde expertise en brede netwerk maken wij het Dashboard tot een bruikbaar en gedegen instrument waarmee doelen voor biodiversiteitsherstel worden gesteld en gemeten.
De ontwikkeling van het prototype van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit is in de periode 2022-2023 tot stand gekomen met steun van het Gieskes Srijbis Fonds en de Nationale Postcode Loterij.
Wat jij kunt doen
Wil je meewerken aan de verdere ontwikkeling van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit? Neem dan contact op met Hanneloes Weeda via hanneloes.weeda@iucn.nl.
Veelgestelde vragen over het biodiversiteitsverdrag
-
Hoe ziet het proces van het Biodiversiteitsverdrag eruit?
De partijen van het Biodiversiteitsverdrag komen om de twee jaar samen voor een Conferentie van Partijen (CoP). Hier worden afspraken gemaakt over onderdelen van het Biodiversiteitsverdrag en de uitwerking ervan. Ook worden er de doelen gesteld om over een langere tijdsperiode (10 jaar) de biodiversiteit te beschermen. Partijen rapporteren periodiek over de voortgang in het halen van de doelen. De top in Montréal is de vijftiende editie van deze conferentie (CoP15).
Tijdens de conferentie werd na twee weken intensief onderhandelen een Biodiversiteitsakkoord gesloten met doelen voor 2030.
-
Waarom is het Biodiversiteitsverdrag belangrijk?
Volgens ramingen op basis van de Rode Lijst van Bedreigde Soorten™ van de IUCN worden momenteel een miljoen soorten met uitsterven bedreigd, maar uit modellen blijkt dat het nog niet te laat is om deze trend om te buigen.
Het Biodiversiteitsverdrag is hét internationale beleidsmechanisme waarmee biodiversiteitsverlies wordt aangepakt. Door de vele en grensoverschrijdende oorzaken van de biodiversiteitscrisis is mondiale samenwerking cruciaal om biodiversiteitverlies aan te pakken.
De biodiversiteitscrisis staat niet op zichzelf. De natuur levert belangrijke ecosysteemdiensten zoals het vasthouden van CO2 en de voorziening van voedsel en schoon drinkwater. Een ambitieus nieuw Biodiversiteitsverdrag is ook nodig om de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) en het Parijsakkoord te halen.
-
Wat is de rol van IUCN NL in het Biodiversiteitsverdrag?
IUCN NL biedt advies en ondersteuning aan bedrijven en overheden over internationaal biodiversiteitsbeleid, zoals het Biodiversiteitsverdrag. Zo heeft IUCN NL in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) de Nederlandse Actieagenda voor Biodiversiteit gemaakt in aanloop naar CoP15. De Actieagenda bestaat uit meer dan 150 biodiversiteitsinitiatieven die worden genomen door verschillende groepen in de samenleving en droeg bij aan de positiebepaling van de rijksoverheid.
Verder ontwikkelt IUCN NL het Nationaal Dashboard Biodiversiteit, waarin wij kennis bundelen om te kunnen sturen op de Nederlandse biodiversiteitsdoelen en de voortgang te monitoren.
Daarnaast werkt IUCN NL aan de implementatie van het verdrag, bijvoorbeeld via het uitvoeren van veldprojecten, het leveren van kennisproducten, en het bieden van een neutraal platform voor Nederlandse natuurorganisaties.
IUCN NL sluit zich aan bij positie van IUCN inzake het Biodiversiteitsakkoord.
-
Wat is de rol van Nederland in het Biodiversiteitsverdrag?
Nederland heeft als lidstaat van de Europese Unie het verdrag mede geratificeerd en zal dan ook aanwezig zijn bij de Biodiversiteitstop. Als lid van de EU heeft Nederland zich bovendien gecommitteerd aan de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030. Die speelt een grote rol bij de positie-inname van Nederland voor het Biodiversiteitsverdrag.
Voor Nederland is het extra urgent om de internationale afspraken die zijn vastgelegd in het Biodiversiteitsakkoord zo snel mogelijk om te zetten in nationale plannen, gezien de staat van de natuur. Het huidige demissionaire kabinet maakt al belangrijke stappen hierin met de aanpak van de stikstof crisis en het investeren in de omvang en kwaliteit van onze natuurgebieden.
-
Wat is het Biodiversiteitsverdrag?
Het Biodiversiteitsverdrag, de Conventie inzake Biologische Diversiteit (CBD), is één van de drie verdragen die in 1992 op de VN-conferentie inzake Milieu en Ontwikkeling in Rio de Janeiro zijn opgezet. Naast het Klimaatverdrag en het Desertificatieverdrag, werd hier ook een verdrag getekend voor biodiversiteit.
In 2011 werden hiervoor op een wereldwijde biodiversiteitstop in Aichi, Japan, 20 doelen gesteld, de zogenaamde Aichi-targets. Deze doelen liepen in 2020 af, maar ze werden geen van allen behaald. In december 2022 werden nieuwe doelen gesteld voor biodiversiteitsherstel tijdens de Biodiversiteitstop in Montréal, Canada (CoP15).
De nieuwe doelen vormen samen het Biodiversiteitsakkoord, ook wel het Global Biodiversity Framework genoemd. In het nieuwe Biodiversiteitsakkoord zijn besluiten vastgelegd met de ambitie dat wij wereldwijd voor 2030 een einde hebben gemaakt aan biodiversiteitsverlies en voor 2050 hebben gezorgd voor biodiversiteitsherstel.
-
Wat kan ik doen om bij te dragen aan het Biodiversiteitsverdrag?
Eén van de lessen van de afgelopen 10 jaar is dat het realiseren van de biodiversiteitsdoelen vraagt om inzet vanuit de hele samenleving, waarbij bedrijven ook een groot aandeel hebben. Zo krijgt de financiële sector in het nieuwe Biodiversiteitsakkoord een grotere rol toebedeeld dan voorheen. Neem contact op met IUCN NL om te bespreken hoe jouw organisatie kan bijdragen.
-
Wat staat er in het Biodiversiteitsakkoord?
Een aantal belangrijke doelen met concrete streefcijfers en deadlines zijn:
- Minimaal 30 % van land, zoetwater en kust en zee effectief beschermd in 2030
- Afname van introductie van invasieve soorten met minimaal 50 % in 2030
- Minimaal 50 % afname van vervuiling tot niveaus die niet schadelijk zijn voor biodiversiteit in 2030, inclusief overtollige nutriënten en risico’s van bestrijdingsmiddelen
- Afschaffing, uitfasering en ombuiging in 2030 van minimaal 500 miljard US dollar per jaar aan subsidies en andere stimuleringsregelingen die schadelijk zijn voor biodiversiteit.
- Mobiliseren van minimaal 200 miljard US dollar per jaar voor nationale biodiversiteit strategieën in 2030, waarvan minimaal 30 miljard voor ontwikkelingslanden.
Belangrijke toevoeging ten opzichte van de eerdere wereldwijde afspraken is de erkenning van de bijdrage en rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen als beheerder van belangrijke gebieden voor de wereldwijde biodiversiteit. Met daarbij de afspraak dat zij bij besluitvorming over hun leefgebieden dienen te worden betrokken.
-
Wie hebben het Biodiversiteitsverdrag ondertekend?
Het Biodiversiteitsverdrag is door 195 landen ondertekend. Het is daardoor één van de breedst gesteunde internationale milieuverdragen. Daarnaast heeft de Europese Unie, en dus ook Nederland, het verdrag ondertekend.
Met hun handtekening commiteren landen zich om biodiversiteit te behouden, duurzaam gebruik te maken van biodiversiteit, en de kosten en opbrengsten uit biodiversiteit eerlijk tussen landen te verdelen.
Meer weten over biodiversiteitsherstel?
Index
| ↑1 | Sanders, M. E., Henkens, R. J. H. G., & Slijkerman, D. M. E. (2019). Convention on biological diversity: Sixth national report of the Kingdom of the Netherlands (No. 156). Statutory Research Tasks Unit for Nature & the Environment. https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/554190 |
|---|---|
| ↑2 | PBL (2020) Staat van instandhouding EU-soorten en habitattypen (2020) (indicator 0030, versie 57, 07-09-2020) Website Balans van de Leefomgeving. Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag |