Natuurorganisaties leggen crimineel netwerk in illegale wildlife handel in Nederland en de EU bloot

Criminelen gebruiken ons land om op grote schaal verboden handel te drijven in traditionele Chinese medicijnen (TCM) waarin bedreigde dieren en planten zijn verwerkt. Dat komt naar voren uit een onderzoek dat werd overgedragen aan de NVWA. Volgens de bevindingen van deze onderzoekers is Nederland een doorvoerland voor lichaamsdelen van bedreigde dieren zoals de pangolin (schubdier) en neushoorn. Op basis van deze informatie heeft het NVWA-IOD een strafrechtelijk onderzoek ingesteld en een Zuid-Hollander aangehouden. Het onderzoek loopt nog.

Headerfoto: Britta Jaschinksi / IUCN NL

Illegale handel in wilde dieren is een zeer lucratieve en groeiende vorm van georganiseerde misdaad. Toch blijft deze vorm van criminaliteit veelal onderbelicht. Daarom deden IUCN NL, Bears in Mind, stichting SPOTS en Earth League International (ELI) onderzoek naar deze illegale handel in Nederland en de EU. De focus van het onderzoek lag op de handel in bedreigde diersoorten die gebruikt worden als ingrediënt voor traditionele Chinese medicijnen (TCM). Een specifiek gedeelte van TCM gebruikt lichaamsdelen van bedreigde wilde dieren als ingrediënt. Daardoor komen verschillende bedreigde diersoorten, waaronder de neushoorn, het schubdier en de tijger, onder nog meer druk te staan.

Nederland spil in handel illegale ingrediënten voor TCM

Uit het door ELI verrichte onderzoek blijkt dat Nederland een belangrijke doorvoer – en bestemmingsmarkt is voor TCM-producten waarin illegale lichaamsdelen van diersoorten zijn verwerkt. Het Nederlandse criminele netwerk dat uit het onderzoek naar voren kwam, wordt ervan verdacht de lichaamsdelen van bedreigde diersoorten uit China illegaal te hebben geïmporteerd, de lichaamsdelen te hebben gebruikt om illegale TCM-producten te maken en deze illegale TCM-producten vervolgens binnen Nederland en naar andere EU-landen te hebben gedistribueerd.

Deze illegale TCM-producten bevatten verboden ingrediënten zoals schubben van het schubdier. De illegale TCM-producten worden vaak samen met legale producten vervoerd, zodat het voor opsporingsdiensten moeilijker is om ze te identificeren. Uit het onderzoek blijkt verder dat dit criminele netwerk eveneens betrokken is bij andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel.

ELI is een internationale autoriteit in het doen van onderzoek naar de criminele netwerken achter de illegale handel in wildlife. ELI onderzocht de criminele netwerken achter de illegale handel in ingrediënten voor TCM gedurende 2022 en analyseerde de modus operandi, transportmethodes en routes van de handelaars. Deze analyse is vervolgens gedeeld met de NVWA, waarna zij op basis daarvan het strafrechtelijk onderzoek opende. Het onderzoek loopt nog.

Neem wildlife crime serieus

IUCN NL, Bears in Mind, Stichting SPOTS en ELI hopen dat door hun onderzoek en strafrechtelijk onderzoek bij de Nederlandse autoriteiten en de politiek duidelijk wordt dat de illegale handel in dieren serieus genomen moet worden. ‘Uit het onderzoek komt naar voren dat er achter de handel in illegale handel in dieren grootschalige, internationale criminele netwerken schuilgaan die zich ook bezighouden met andere zware criminaliteit. Nederland kan een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van wildlife crime en het oprollen van deze criminele netwerken. Nederland is met zijn doorvoerroutes zoals Schiphol en de Rotterdamse haven een belangrijke schakel in de illegale handel,’ aldus een expert van IUCN NL. 

Belt and Road Initiative

Uit ELI’s onderzoek kwam bovendien naar voren dat de illegale producten per trein worden geëxporteerd naar de EU vanuit China. Deze treinroute is onderdeel van het zogenaamde Belt and Road Initiative van China dat overal ter wereld nieuwe infrastructuur aanlegt, waaronder ook treinverbindingen. Door de aanleg van infrastructuren in landen met grote biodiversiteit, wordt ook de illegale handel in bedreigde dieren makkelijker.

Deze illegale handel leidt niet alleen tot een afname van de biodiversiteit en het nog verder onder druk zetten van al bedreigde diersoorten, maar ook tot zoönotische risico’s tijdens het vervoer en opslag van de (lichaamsdelen) van wilde dieren. Het is daarom van essentieel belang dat Nederland zich uitspreekt tegen het gebruik van wilde, bedreigde dieren in TCM. Daarnaast is een wereldwijde aanpak van groot belang, waarbij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een essentiële rol te spelen heeft.

Actie van de politiek is noodzakelijk 

Volgens de vier organisaties is het van het grootste belang dat de politiek meer gaat inzetten op structurele aandacht voor wildlife crime. Daarbij is ook specifieke aandacht nodig voor de rol die TCM speelt binnen deze vorm van misdaad. De natuurorganisaties doen daarom een dringende oproep aan de politiek om meer middelen beschikbaar te stellen voor het bestrijden van wildlife crime en een bewustwordingscampagne op te tuigen. Consumenten zijn zich namelijk vaak niet bewust van de mogelijke illegale ingrediënten die in hun product verwerkt zijn.

Lees meer

• Samenvatting van het onderzoeksrapport (NL)
• Het volledige onderzoeksrapport (EN)