Headerfoto: Zeester op rotsoppervlak met mangaanknollen © NOAA/OAR/OER, 2016 Deepwater Exploration of the Marianas, Leg 3.
De vraag naar mineralen als kopererts, bauxiet (aluminium), kobalt, nikkel, litium en mangaan stijgt explosief vanwege de energietransitie. Ze zijn nodig voor bijvoorbeeld batterijen voor elektrische auto’s en voor windturbines. Dat we in de versnelling moeten om over te stappen van fossiele naar hernieuwbare energie staat buiten kijf. Maar hoe zorgen we dat we deze overstap zo eerlijk mogelijk maken, met een zo laag mogelijke negatieve impact op mens en natuur?
Bottom Line! ondersteunt een eerlijke, duurzame energietransitie met minimale impact op mens en natuur. Er moet een bottom line worden vastgesteld en gecontroleerd: een duidelijke grens die aangeeft waar en hoe mijnbouw mag plaatsvinden, om ervoor te zorgen dat schade aan mens en natuur beperkt blijft en binnen de gestelde grenzen blijft.
Aanpak Bottom Line!
Om dit te bereiken hebben we in de eerste plaats een circulaire aanpak nodig, waarbij een vermindering van het energieverbruik prioriteit heeft.
Daarnaast bevordert Bottom Line! sociaal en ecologisch verantwoord beheer van mineralen, waarbij het nationale beleid ter bescherming van ecosystemen, water, biodiversiteit en IP&LC-rechten wordt versterkt en de transparantie en verantwoordingsplicht van de mijnbouwsector wordt verbeterd. Wij:
- pleiten voor no-go zones voor mijnbouw in ecologisch of cultureel belangrijke gebieden en voor zinvolle participatie van IP&LC, waaronder vrouwen en jongeren, en met inachtneming van hun rechten, waaronder Free and Prior Informed Consent (FPIC) en het recht om nee te zeggen;
- ondersteunen de implementatie van de in 2024 opgestelde VN-aanbevelingen om eerlijkheid en rechtvaardigheid in de waardeketens van transitielaagmineralen te waarborgen;
- dringen aan op strengere eisen voor de verantwoorde winning van grondstoffen. Mijnbouw mag alleen plaatsvinden met inachtneming van hoge mensenrechten- en milieunormen, ook voor herstel na de mijnbouw, zoals IRMA.
Maartje Hilterman, projectleider Bottom Line!‘Er is een systeemverandering nodig die ons aanzet tot een zuinige omgang met grondstoffen en zorgvuldige winning, op een toekomstbestendige manier. Met dit project zetten we ons in voor een eerlijke, verantwoorde energietransitie voor mens en natuur.’
Gebieden bedreigd door mijnbouw
In Bottom Line! versterken we maatschappelijke organisaties en inheemse volkeren en lokale gemeenschappen in mijnbouwgebieden in Indonesië, Ghana en de Filipijnen. We stimuleren beleidsverandering door beleidsmakers en investeerders in die landen en internationaal te betrekken, circulariteit en de IRMA-norm te promoten en het bewustzijn over de bescherming van de natuur en mensenrechten in de toeleveringsketens van mineralen te vergroten.
De focusgebieden zijn het Tompotika-bos in Indonesië, dat wordt bedreigd door nikkelwinning; het Atewa-bos in Ghana, waar plannen zijn voor bauxietwinning; en Tampakan in de Filipijnen, waar inheemse gemeenschappen zich verzetten tegen de opening van een grootschalige kopermijn in een kwetsbaar stroomgebied.
Verder duiken we in de diepe zeeën van internationale wateren, waar de gezondheid van de oceanen, het vermogen om koolstof op te slaan en nog te ontdekken kwetsbare soorten in gevaar komen als er mijnbouwactiviteiten worden gestart.
Video: nikkelwinning op Sulawesi
Elektrisch rijden is stukken beter voor het milieu dan rijden met een benzine- of dieselauto. Maar er is een keerzijde: door de toenemende vraag naar elektrische auto’s neemt ook de vraag naar nikkel toe. Wordt de opmars van de elektrische auto de ondergang van tropisch bos?
Facts & figures
- De Wereldbank schat dat de vraag naar grondstoffen voor de energietransitie zoals grafiet, lithium, nikkel en kobalt tot 2050 met bijna 500 procent zal groeien ten opzichte van 2018.
- Voor de transitie naar groene, hernieuwbare energie is de komende decennia naar schatting 3 miljard ton aan metalen en mineralen nodig schat de Wereldbank [1]bron: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2020/05/11/mineral-production-to-soar-as-demand-for-clean-energy-increases.
- Meer dan de helft van de mijnbouw die nodig is voor de energietransitie bevindt zich rondom het leefgebied van inheemse gemeenschappen [2]bron: https://www.nature.com/articles/s41893-022-00994-6.
- De Wereldbank schat dat de vraag naar grondstoffen voor de energietransitie zoals grafiet, lithium, nikkel en kobalt tot 2050 met bijna 500 procent zal groeien ten opzichte van 2018.
- Voor de transitie naar groene, hernieuwbare energie is de komende decennia naar schatting 3 miljard ton aan metalen en mineralen nodig schat de Wereldbank [3]bron: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2020/05/11/mineral-production-to-soar-as-demand-for-clean-energy-increases.
- Meer dan de helft van de mijnbouw die nodig is voor de energietransitie bevindt zich rondom het leefgebied van inheemse gemeenschappen [4]bron: https://www.nature.com/articles/s41893-022-00994-6.
Striktere mijnbouwwet- en regelgeving
In en rond deze gebieden versterkt Bottom Line! de stem van de mensen en organisaties die opkomen voor de natuur en mensenrechten en pleiten we voor striktere mijnbouwwet- en regelgeving (inclusief no-go zones) en de naleving daarvan. Als er mijnbouw plaatsvindt, pleiten wij voor een brede toepassing van de IRMA-standaard voor verantwoorde mijnbouw, rekening houdend met gemeenschappen, werknemers en de natuurlijke omgeving.
Onze kennis en ervaringen uit deze (zee)landschappen delen we met Nederlandse en Europese beleidsmakers, het bedrijfsleven, financiële instellingen en eindgebruikers. Richting deze doelgroepen zetten we ons in voor meer nadruk op het verminderen van energieconsumptie en op hergebruik, recycling en circulair design en voor veel striktere eisen aan de winning van de grondstoffen. We werken daarbij ook samen met het Initiative for Responsible Mining Assurance (IRMA), de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) en verschillende nationale en internationale netwerkpartners.
Een transparantere keten
Bottom Line! stelt een voorbeeld in vier bijzondere (zee)landschappen en zet daarnaast belangrijke stappen richting een transparante keten met stevige wet- en regelgeving waarin circulariteit een belangrijke rol speelt. Zo leidt de grote vraag naar grondstoffen niet tot onnodige vertraging van de energietransitie enerzijds en tot mensenrechtenschendingen en grootschalige vernietiging of verlies van natuur in de productielanden en de diepzee, anderzijds.
Video: COP16 side event
Tijdens de COP16 in Colombia in oktober 2024 organiseerden IUCN NL en partners het side event Prosper with Nature: safeguarding biodiversity and human rights in energy transition mineral supply chains.
In deze keynote speech vertelt Olivia Lazard (Environmental Peacemaking and Mediation Expert bij Carnegie Europe) over de noodzaak om de aarde’s ecologische integriteit en veiligheid te waarborgen tijdens de stormloop op mineralen voor de energietransitie, zoals nikkel, lithium, koper en kobalt.
Meer weten?
