Het verhaal van Laguna Cáceres: hoe intensieve landbouw extreme droogtes en branden veroorzaakt

vorige
volgende

Dit is het laatste nieuws

Donderdag 14 augustus 2025

Puerto Suarez is een klein stadje aan de oever van de Laguna Cáceres, maar tegenwoordig kijkt de pier uit over een groen landschap waar alleen nog vegetatie en enkele waterplassen over zijn. Het stadje, dat in 1875 werd gesticht, was ooit van strategisch belang voor transport vanwege de ligging aan de Braziliaanse grens en de toegang tot de waterweg Paraguay-Parana. De lagune bevatte echter voor het laatst in 2019 voldoende water voor transport.

In deze fotoreportage, met beelden van de Boliviaanse fotograaf Manuel Seoane, verkennen we hoe een samenspel van factoren die ontbossing bevorderen, het ecosysteem en het levensonderhoud van lokale gemeenschappen beïnvloedt.

Headerfoto: Laguna Cáceres in november 2024, Puerto Suárez, Bolivia © Manuel Seoane / IUCN NL  

Puerto Suárez ligt aan de oever van het meer, waar een pier uitkijkt over wat er nog over is van Laguna Cáceres. Het waterpeil is zo laag dat het moeilijk voor te stellen is dat dit uitgestrekte gebied ooit een bevaarbare lagune was. Foto genomen in november 2024, Puerto Suárez, Bolivia.
Onder de vegetatie bevindt zich nog steeds ondiep water, waar enkele vissen zwemmen.
Een visser probeert nog steeds te vissen in het beetje water dat over is. Dit is voornamelijk voor eigen consumptie.

Oorzaken

Hoewel het droge bos van Chiquitano zich heeft aangepast aan een lang droogseizoen en een nat seizoen – het meer krimpt ook op natuurlijke wijze en keert door de seizoenen heen terug naar zijn oorspronkelijke omvang – is het huidige volume van de lagune in het natte en droge seizoen aanzienlijk lager dan normaal. Intensere droogtes en branden verstoren het evenwicht in het systeem, wat gevolgen heeft voor het natuurlijke herstel van het bos en het leven van de lokale gemeenschappen. De belangrijkste oorzaak van deze intense droogte is ontbossing, aangewakkerd door intensieve landbouw (voornamelijk soja, maïs en veeteelt) en bosbranden.

De ontbossing in het Chiquitano-bos gaat in recordtempo en draagt bij aan de sedimentatie in de lagune.
Een stuk bos dat is gekapt.
Ontbossing draagt bij aan sedimentatie. Wanneer het regent, wordt los sediment naar de rivieren getransporteerd en komt het in dit geval in de lagune terecht, waar het ophoping veroorzaakt.  
Gewassen worden geïrrigeerd met regenwater dat wordt opgeslagen in watertanks (op de achtergrond is een witte watertank te zien).
Een boer controleert de inhoud van zijn tank.
Ondertussen pompen industriële landbouwbedrijven grote hoeveelheden grondwater op, wat bijdraagt aan de uitputting van het grondwaterpeil.  
Landbouwvelden rondom Puerto Suarez.
Al deze factoren maken het bos vatbaarder voor branden.
Een actieve brand. Naarmate de branden vaker voorkomen, heeft het bos weinig tijd om zich te herstellen.
Een brand heeft een boslandschap verwoest. Deze bossen zijn de leefomgeving van talrijke soorten, waaronder bedreigde dieren en inheemse vogelsoorten. Ze verstoren ook het levensonderhoud van duizenden mensen door huizen, gewassen en vee te vernietigen.

Gevolgen voor de gemeenschap

Laguna Cáceres is economisch belangrijk voor de gemeenschappen in Bolivia, voornamelijk vanwege haar rol in transport, dat tot 2019 mogelijk was. De beperkte toegang tot de export van goederen heeft vooral impact op de mensen die het meest door armoede worden getroffen, omdat zij hun goederen niet meer kunnen verkopen. Zij kunnen zich geen vliegtuigen of dure reisroutes veroorloven, zoals grote bedrijven dat wel kunnen. Zij zijn ook gedwongen water te kopen, omdat er geen betrouwbare waterbron meer is en ze regenwater in tanks moeten opvangen. Het opvangen van regenwater in tanks wordt echter ook beperkt door het kortere regenseizoen.

Twee lokale bewoners lopen door een rivier. Door het lage waterpeil in de rivieren is transport tussen Bolivia en Brazilië niet meer mogelijk.
Een snelweg door het bos. Er worden snelwegen gepland in de hele regio om Bolivia te verbinden met Paraguay en Brazilië, waaronder de controversiële ‘corredor bioceanico’.
Een kind en een boer wisselen lokale zaden uit. 
De gemeenschap is afhankelijk van tanks om water op te slaan vanwege de onregelmatige watervoorziening.
Een vrouw met haar watertank. Sommige gezinnen vangen regenwater op via hun daken: het regenwater dat op hun daken valt, wordt opgevangen en via goten of afvoeren naar opslagtanks of regenbakken geleid. Dit systeem is een eenvoudige en effectieve manier om water op te vangen en op te slaan voor huishoudelijk of agrarisch gebruik, maar het is nog steeds afhankelijk van regenval en betaalbaarheid.
Een vrouw wast haar kleren in een emmer om minder water te gebruiken. Omdat de gemeenschap niet langer over een betrouwbare watervoorziening beschikt, zijn ze soms genoodzaakt water te kopen bij gedecentraliseerde leveranciers (watertrucks).
Anderen gebruiken een kruiwagen om hun kleding te wassen.

Conflict

Water is zowel essentieel als schaars in droge ecosystemen zoals het droge Chiquitano-bos. In deze droge regio’s ontstaat conflict over het gebruik wanneer landbouw, lokale gemeenschappen en natuurlijke ecosystemen allemaal afhankelijk zijn van dezelfde beperkte watervoorraden. Naarmate de landbouwactiviteiten zich uitbreiden, met name door intensieve landbouw- en industriële praktijken, neemt de vraag naar water aanzienlijk toe. Dit overmatig gebruik verstoort het delicate waterevenwicht van het hele ecosysteem. Als gevolg daarvan wordt Laguna Cáceres nu geconfronteerd met extremere droogtes dan ooit tevoren. Lokale gemeenschappen worden hierdoor rechtstreeks getroffen, omdat ze niet langer kunnen rekenen op de lagune voor de scheepvaart.

Het werk van IUCN NL in Bolivia

IUCN NL is actief in Bolivia met verschillende projecten, zoals Ñembi Guasu, waar we samen met lokale partner Fundación NATIVA de autonome Indigenous regering van Charagua ondersteunen bij het behoud van het inheemse beschermde gebied Ñembi Guasu. Daarnaast ondersteunen we kleine gemeenschapsorganisaties met Strengthen the Roots, in samenwerking met Wilde Ganzen, en dragen we bij aan een duurzamer en inclusiever beheer van tropische regenwouden via het programma Forest for a Just Future van Green Livelihoods.

Voor meer informatie, neem contact op met
Mariel Cabero
Expert Environmental Justice
Volledig profiel
Linkedin logo
Marianne de Beer
Marianne de Beer
Communications Manager
Telefoon: 020 3018 261
Full profile
Linkedin logo

Verder lezen

Misschien vind je dit ook leuk