Een toekomst voor jongeren in Ghana, zonder illegale goudwinning

Mijnbouw heeft tal van gevolgen voor gemeenschappen, naast de meer zichtbare effecten zoals vernietiging van de natuur en vervuiling. Zo komen seksueel overdraagbare aandoeningen en tienerzwangerschappen vaak vaker voor in mijnbouwgemeenschappen. FLOWER, een in Ghana gevestigde ngo, werkt in drie gemeenschappen op het snijvlak van milieu, gezondheid en gendergelijkheid om deze effecten te minimaliseren en illegale mijnbouwactiviteiten uit te bannen.

Headerfoto: Mijnbouw vlakbij Atewa, Ghana © Sander van Andel / IUCN NL

Illegale goudwinning in Ghana is een groot milieuprobleem, waarbij de natuur en lokale gemeenschappen het onderspit delven. De natuur moet wijken voor de zoektocht naar goud. Overal worden bomen gekapt en diepe kuilen gegraven; het hele gebied wordt op zijn kop gezet. ‘Boeren kunnen daarna niets meer verbouwen op deze woestenij. Bovendien is bijzondere natuur verloren gegaan en zijn wilde dieren uit hun leefgebied verdreven,’ legt William Appiah uit, lid van de Ghanese organisatie FLOWER (afkorting van Facilitating Learning Of Women in Emerging Regions).

De organisatie komt op voor vrouwen en jongeren in drie gemeenschappen in het Atewa-landschap in Ghana: Akanten, Kobreso en Wamase. In deze gemeenschappen komt illegale goudwinning veel voor. Veel jongeren hebben moeite om in hun levensonderhoud te voorzien en wenden zich daarom tot de mijnbouw om geld te verdienen. Dit vernietigt echter niet alleen hun natuurlijke omgeving en heeft een negatieve invloed op hun gemeenschappen, maar vernietigt ook hun toekomst: als het goud eenmaal op is, hebben ze niets meer.

Aandacht voor de gevolgen van illegale mijnbouw

De illegale goudwinning veroorzaakt ook gezondheidsproblemen in de regio door het gebruik van kwik bij de winning van goud. ‘Dit is mooi en goedkoop’, zegt William, ‘maar het gebruik van dit metaal heeft een schaduwkant. De chemicaliën verontreinigen het drinkwater en de machines die gebruikt worden veroorzaken luchtvervuiling. Dit heeft een grote impact op de gemeenschappen rond een mijn.’ Langdurige blootstelling aan kwik kan leiden tot gezondheidsproblemen. ‘We zien in de regio dat zwangere vrouwen die in contact zijn gekomen met kwik vaker kinderen met afwijkingen krijgen en dat er meer miskramen zijn.’

FLOWER helpt jongeren in deze gemeenschappen door onderwijs en alternatieve bestaansmiddelen aan te bieden, het milieu te beschermen en een goede gezondheid te bevorderen. Appiah legt uit: ‘We geven gemeenschappen en scholen gezondheidsinformatie over de negatieve gevolgen van illegale goudwinning. We laten hen bijvoorbeeld zien wat het effect is op hun lichaam als ze door mijnbouw aan kwik worden blootgesteld. We werken ook samen met de gemeenschappen om hun natuurlijke omgeving te beschermen. Want een gezonde omgeving betekent gezonde mensen.’

De gevolgen van mijnbouw voor meisjes en vrouwen

Een ander groot probleem in deze gemeenschappen is de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) en de toename van tienerzwangerschappen. Appiah: ‘Wat er gebeurt, is dat de jonge mannen die zich bezighouden met illegale goudwinning meisjes betalen voor seks. Als gevolg daarvan verspreiden soa’s zich snel door de gemeenschappen en raken veel meisjes zwanger en stoppen ze met school. FLOWER probeert deze meisjes weer naar school te krijgen als ze zijn gestopt. We willen niet dat hun zwangerschap het einde van hun opleiding betekent. We helpen hen ook bij het verwerven van technische vaardigheden om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. En natuurlijk willen we het probleem bij de wortel aanpakken door illegale goudwinning uit te bannen.’

FLOWER hoopt binnen vijf jaar de illegale goudmijnbouwactiviteiten in de drie gemeenschappen volledig te hebben uitgebannen, wat op zijn beurt een positieve invloed zal hebben op andere problemen in de gemeenschap. ‘Als de mijnbouw wordt uitgebannen, zal de gezondheid van de gemeenschap verbeteren, kunnen waterbronnen worden hersteld en zullen tienerzwangerschappen en soa’s drastisch worden teruggedrongen.’

Strengthen the Roots

FLOWER werkt samen met IUCN NL, Wilde Ganzen en A Rocha Ghana aan Strengthen the Roots, een project dat wordt ondersteund door de Nederlandse Postcode Loterij. Appiah: ‘Het project heeft ons veel technische ondersteuning geboden, met trainingen over bijvoorbeeld lokale fondsenwerving of het mobiliseren van steun. De samenwerking met organisaties als A Rocha Ghana heeft ons echt sterker gemaakt en zal ons hopelijk helpen om in de toekomst verder te groeien.’

Sander van Andel, senior expert natuurbehoud bij IUCN NL en lid van het Strengthen the Roots-projectteam, legt uit: ‘Strengthen the Roots ondersteunt maatschappelijke organisaties in Ghana, Bolivia en Indonesië die opkomen voor de natuur in en rond hun gemeenschappen, waardoor ze lokale steun voor hun werk kunnen mobiliseren. Op deze manier werkt Strengthen the Roots aan natuurbehoud dat niet van bovenaf wordt opgelegd, maar wordt gedreven door de collectieve kracht van maatschappelijke organisaties.’